Smog w Rybniku. Kto truje a kto działa [NASZ RAPORT]

Aż 28 gmin, miast i powiatów z regionu włączyło się w projekt „Gmina z (dobrą) energią”, który będzie kosztować 400 tys. zł i ma pomóc w walce ze smogiem. Co istotne, za 400 tys. subregion planuje głównie... szkolić urzędników i prowadzić kampanie informacyjne, czyli w zasadzie robić to samo, co do tej pory w żadnej gminie nie przyniosło wymiernego efektu. Ile próbek popiołu z pieców można by zbadać za taką kwotę? Ponad 1080.

Międzygminny projekt ma na celu ograniczenie zjawiska niskiej emisji na jednym z najbardziej zanieczyszczonych obszarów Polski - subregionie zachodnim województwa śląskiego. Zgodnie z raportem Światowej Organizacji Zdrowia, aż trzy gminy wchodzące w jego skład znajdują się w pierwszej dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych miast Unii: Rybnik (4. miejsce), Wodzisław Śląski (5.) oraz Godów (8.) - w każdej z nich średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego (PM2,5) przekracza poziom 35 µg/m3, podczas gdy dopuszczalna norma wyznaczona przez UE wynosi 25 µg/m3. Czy stan powietrza zmienić mogą kampanie informacyjne? Raczej nie, bo one głównie trafiają do młodego pokolenia, które o ogrzewaniu domu będzie dopiero decydować w przyszłości. Zdecydowanie efektywniejsze są na pewno kary za spalanie śmieci i regularne kontrole. Niestety, jak sprawdziliśmy w kilku miastach naszego regionu, są one znikome.

Realnie zdaniem wielu problem niskiej emisji rozwiązać można przede wszystkim za pomocą kontroli posesji i domowych palenisk pod kątem spalania odpadów. To jednak mocno kuleje w miastach regionu. W samym Rybniku od stycznia tego roku takich kontroli próbek z pieców przeprowadzono 13 (ale straż miejska nałożyła też 96 mandatów za termiczne przekształcanie odpadów) , w Jastrzębiu-Zdroju było tylko 27 kontroli posesji, a próbek nie pobrano w ogóle, tak jak i w Żorach.

Jedno badanie próbki popiołu w laboratorium w Rudzie Śląskiej, gdzie próbki zawozi straż miejska z Rybnika kosztuje ok. 369 zł. Za 400 tysięcy złotych, które subregion przeznacza na projekt (zrzuca się na to Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - ok. 200 tys. oraz wszystkie 28 samorządów - drugie tyle), można by przeprowadzić badanie aż 1080 pieców pod kątem spalania śmieci.

Mieszkańcy powinni wymieniać stare piece na nowe, ale brakuje rozwiązań prawnych, które by do tego przymusiły. - Rybniczanie żyją w komorze gazowej - mówią członkowie Rybnickiego Alarmu Smogowego, którzy w UM złożyli petycję zawierającą wniosek o zmianę herbu Rybnika (szczupak w masce gazowej). - Oczekujemy działań rygorystycznych - mówił Zdzisław Kuczma, przedstawiciel RAS.

Niedawno wcześniej miasto zainaugurowało nową kampanię antysmogową, pokazującą znanych i mniej znanych rybniczan, którzy wymienili swoje stare kotły na nowe, albo podłączyli się do ciepłociągu. Powstała strona internetowa podająca m.in. koszty zmian i billboardy, jednak czytelność przekazu jest mała. Trudno zauważyć słowo “Smog”. Kampania “Nadchodzi Błękit” kosztowała 20 tys. zł.

W końcu urzędnicy postanowili podjąć bardziej rygorystyczne działania. Niedawno magistrat ogłosił powołanie eko-patroli, które będą skuteczniej wymierzać kary za spalanie odpadów. - Trzeba piętnować niewłaściwe zachowania - mówi prezydent Piotr Kuczera. Eko-patrole będą składać się z dwuosobowych ekip strażników, którzy będą przeznaczeni wyłącznie do zadań polegających na kontrolowaniu i wymierzaniu kar . - Trzeba piętnować czarne owce, które nas trują. Codziennie dostajemy do 24 zgłoszeń o tym, że ktoś spala odpady - mówi komendant SM Arkadiusz Kaczmarczyk.
________________

Zdzisław KUCZMA
Rybnicki Alarm Smogowy
Jeżeli tej nocy urodził się nowy rybniczanin to zaczerpnął powietrza zawierającego 540 µg/m3 pyłów. To dawka zabójcza. Ten noworodek zaczął też dzisiaj palić papierosy, ponieważ ilość rakotwórczego benzopirenu w Rybniku jest 12-razy większa od normy. To tak, jakby zapalić 10 papierosów. Oczekujemy działań rygorystycznych. Na edukację warto wydawać pieniądze, ale w moim przekonaniu akcja Nadchodzi Błękit przyniesie mierny skutek albo żaden.

Marek KRZAKAŁA
Poseł na Sejm RP
Unia Europejska wymaga od nas wprowadzenia ekologicznych standardów paliw i kotłów dopiero od 2020 r. Skoro w ciągu roku sprzedaje się blisko 140 tys. kotłów, które nie spełniają żadnych norm, a w domach spala się flot i muł za ok. 300 mln zł to przegrywamy dzisiaj walkę ze smogiem. Samorządy mogą dotować działania proekologiczne i kampanie, ale niewiele to pomoże. Bez przepisów ogólnokrajowych to walka z wiatrakami.

Lucyna TYL
Inspektor w biurze prasowym UM

Miasto realizuje tzw. działania twarde: termomodernizacje obiektów miejskich czy dofinansowania do wymiany nieekologicznych źródeł ciepła w gospodarstwach domowych. Wprowadzony został regulamin (powstał w oparciu o konsultacje społeczne) dopłat do wymiany źródła ogrzewania i termomodernizacji, premiujący rozwiązania najbardziej efektywne. Rekordowy nakład 5,6 mln zł na ten cel w 2016 r. W budżecie na 2017 5 mln na realizację dopłat do eko - inwestycji.

Dawid BŁATOŃ
Rzecznik straży miejskiej w Rybniku
W uzasadnionych przypadkach strażnik sprawdza czym opalany jest budynek, a także może pobrać próbki popiołu do dalszej analizy. Koszt takiego badania wynosi ok. 500 zł. Grzywna za spalanie odpadów może wynieść 500 zł. Grzywna nakładana przez sąd może wynieść nawet 5000 zł. W tym roku strażnicy z Rybnika nałożyli 96 mandatów za termiczne przekształcanie odpadów. Pobraliśmy w tym roku w sumie 13 próbek popiołu z pieców.